Από τον «Καρά» στην Ηλιούπολη

Σύντομη ιστορική αναδρομή για τα 100 χρόνια από την δημιουργία της Ηλιούπολης (1925)

Τα πρώτα στατιστικά στοιχεία για την περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα η Ηλιούπολη, υπάρχουν στο «Νέο Χωρογραφικό Πίνακα», που συντάχθηκε το 1890 από τον Ιωάννη Νουχάκη, αξιωματικό του πεζικού.

Σύμφωνα μ’ αυτόν τον πίνακα, στην περιοχή της σημερινής Ηλιούπολης καταγράφεται το «μικρόν χωρίδιον Καράς», με 94 κατοίκους και το οποίο απείχε 1 ώρα και 10 λεπτά από την Αθήνα (ταχυδρομική ώρα).

Την ίδια εποχή στην ευρύτερη περιοχή της Ηλιούπολης, υπήρχαν 3 ακόμη χωριά: Το Μπραχάμι με 276 κατοίκους, οι Τράχωνες (στην περιοχή του σημερινού Δήμου Αλίμου – Άνω Καλαμάκι) με 60 κατοίκους και το Χασάνι (στην περιοχή του πρώην Αεροδρομίου Ελληνικού) με 33 κατοίκους.

Με την αποχώρηση των Τούρκων το 1830, το «τσιφλίκι Καρά» που υπήρχε στην περιοχή του σημερινού Αγ. Νικολάου Ηλιούπολης, αποκτά νέους ιδιοκτήτες και στην συνέχεια μεταβιβάζεται σε κάποιους άλλους. Το 1922, καταλήγει στον κτηνοτρόφο Αλέξιο Νάστο. Ωστόσο, όπως προκύπτει, η έκταση του «κτήματος Καρά» εμφανίζεται πολύ μεγαλύτερη από την αρχική, δηλαδή αντί των 320 περίπου στρεμμάτων, ο Νάστος ισχυρίζονταν ότι το κτήμα είχε έκταση 12.000 στρέμματα !!

Το όνομα «Ηλιούπολη», εμφανίζεται στο προσκήνιο το 1925, με την έγκριση του πρώτου Ρυμοτομικού Σχεδίου, το οποίο συντάχθηκε από τον αρχιτέκτονα Αριστομένη Βάλβη, κατ’ εντολήν της Εταιρείας «Δρανδάκης – Πάγκαλος Α.Ε.» η οποία είχε αγοράσει γη από τον Αλ. Νάστο.

Η Ηλιούπολη, αποτελεί ουσιαστικά έναν ιδιωτικό συνοικισμό, ο οποίος προέκυψε όπως αναφέρει ο Κ. Μπίρης, ως αποτέλεσμα της «ιδιωτικής πρωτοβουλίας», και αφού είχε προηγηθεί εκτεταμένη καταπάτηση της δημόσιας γης.

Το 1928 η Ηλιούπολη γίνεται Κοινότητα και από το 1932 μέχρι το 1967 επεκτείνεται το Σχέδιο Πόλεως προς όλες τις κατευθύνσεις.

Το 1980, αποκαλύπτεται από τον Θανάση Λώλα, η απόφαση 4910 /1977 του Εφετείου Αθηνών καθώς και η πραγματική ιδιοκτησία των κληρονόμων Νάστου. Καταγράφονται ως ιδιοκτησία του Ελληνικού Δημοσίου όλα τα οικόπεδα που δεν είχαν προλάβει μέχρι τότε να πουλήσουν οι κληρονόμοι Νάστου. Στη συνέχεια, οι αγώνες του λαού με επικεφαλής τον τότε δήμαρχο Δ. Κιντή, ήταν καθοριστικοί γι’ αυτή την εξέλιξη…

Πάνος Τότσικας, Αρχιτέκτονας, Ερευνητής Τοπικής Ιστορίας