Πολεοδομική εξέλιξη της Ηλιούπολης

Μετά την οριστική έγκριση του πρώτου ρυμοτομικού σχεδίου της Ηλιούπολης, το 1928, αρχίζουν από τη Εταιρεία “Δρανδάκης – Πάγκαλος και Σία”, καθώς και από των Κων/νο Νάστο (ο οποίος είχε διαδεχθεί τον Αλέξιο Νάστο, που πέθανε το 1929), οι προσπάθειες για επέκταση του σχεδίου πόλεως.

H Εταιρεία προχωρεί το 1929, σε μια πρώτη προσπάθεια να πωλήσει οικόπεδα στην περιοχή “Κοπανάς” (στα σύνορα με το Βύρωνα), αλλά αποτυγχάνει και αναγκάζεται να επιστρέψει τα χρήματα πίσω στους αγοραστές.

Ωστόσο, Εταιρεία και Νάστος, επανέρχονται το 1931, χρησιμοποιώντας σαν μοχλό πίεσης κάποιον “Λαϊκό Οικοδομικό Συνεταιρισμό” από τυπογράφους του Εθνικού Τυπογραφείου και καταφέρνουν ύστερα από αληθινή μάχη να πετύχουν την έγκριση του Κοινοτικού Συμβουλίου (4 Μαΐου 1931) για την επέκταση στην περιοχή του Ε’ τομέα, δηλαδή στην περιοχή της σημερινής Αγίας Μαρίνας η οποία τότε αναφερόταν σαν “Λαϊκός Τομέας”, σε αντίθεση με τους άλλους τομείς, που ήταν “Εξοχικοί”, κλπ.

Επιγραμματικά αναφέρουμε τις επόμενες επεκτάσεις:

* Το 1941 γίνεται επέκταση στην περιοχή του Δ’ τομέα, δηλ. στη σημερινή Κάτω Ηλιούπολη, με όρους δομήσεως καλύτερους από αυτούς της Αγίας Μαρίνας (πρασιές, σύστημα μικτό, κλπ).

* Το 1954 γίνεται επέκταση στην περιοχή Συκιές, κοντά στον Άγιο Κωνσταντίνο, στα σύνορα με τη Χαραυγή, ενώ μέχρι το 1957 ακολουθούν μια σειρά τροποποιήσεις και μικρότερες επεκτάσεις του σχεδίου πόλεως. Της επίσημης επέκτασης στην περιοχή αυτή, προηγείται  αυθαίρετη δόμηση, που είναι και σήμερα ακόμα εμφανής (αναντιστοιχία οικοδομικών γραμμών, μη διανοιχθέντες δρόμοι, κλπ).

Στις Συκιές, όπως και στην Αγία Μαρίνα, οι δρόμοι είναι στενοί, δεν υπάρχουν πρασιές, το σύστημα είναι συνεχές, ενώ οι μεγάλες υψομετρικές διαφορές και οι μεγάλες κλίσεις του εδάφους που επικρατούν, την καθιστούν σαν μια από τις  προβληματικές περιοχές της Ηλιούπολης.

* Το 1955 γίνεται μια επέκταση στην περιοχή του Λόφου Γερμανού, κοντά στα σύνορα με το Δήμο Υμηττού.

* Το 1957 γίνεται μια δεύτερη – μικρή αυτή τη φορά – επέκταση στην Κάτω Ηλιούπολη (Λεωφόρος Βουλιαγμένης – Εθνάρχου Μακαρίου – Ηρώς Κωνσταντοπούλου – Λεωνίδου).

* Το 1960 γίνεται επέκταση στην περιοχή του Συνεταιρισμού Εργατών Τύπου, στην Κάτω Ηλιούπολη, στη συνέχεια της έκτασης όπου βρίσκονταν και λειτουργούσαν  τα “περιβόλια Μαμάη”. Αυτή είναι και η τελευταία μεγάλη περιοχή που ξεπουλά ο Νάστος ή οι κληρονόμοι του, στα όρια του αρχικού “τσιφλικιού Καρά”

* Το 1967 εγκρίνεται η επέκταση του σχεδίου της Ηλιούπολης στον ορεινό όγκο του Υμηττού, σε περιοχή που είχε παραχωρηθεί στον Συνεταιρισμό Αστυνομικών.

Πάνος Τότσικας, Αρχιτέκτονας, Ερευνητής Τοπικής Ιστορίας

Απόσπασμα από το βιβλίο μου «Εδώ κάποτε …Συμβολή στην ιστορία της Ηλιούπολης», εκδόσεις ΚΨΜ – 2005.