Όνειρα…

Θυμάμαι πριν μερικά χρόνια, το 2012, η ποδοσφαιρική αναμέτρηση μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας επανέφερε αναπάντεχα στο προσκήνιο το «όνειρο».

Το όνειρο μιας νίκης επί ενός ισχυρού αντιπάλου, ο οποίος επί πλέον τα τελευταία χρόνια μας εξευτέλιζε ως λαό και μας επέβαλλε οικονομικά μέτρα λιτότητας που οδήγησαν εκατομμύρια Έλληνες στο περιθώριο, στην φτώχεια και στην οικονομική καταστροφή. Τελικά, δεν νικήσαμε τους Γερμανούς και μας έμεινε η εικόνα της Κας Μέρκελ στην εξέδρα να πανηγυρίζει.

Kάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα στο όνειρο. Κάθε άνθρωπος μπορεί να φαντάζεται ό,τι θέλει, να πιστεύει πως μπορεί να έχει ό,τι δεν έχει. Κανείς δεν μπορεί να στερήσει σε κανέναν το δικαίωμα να ονειρεύεται μια πραγματικότητα διαφορετική από αυτήν που υπάρχει και βιώνει καθημερινά.

Τα όνειρα του καθενός μας μπορεί να συνθέσουν ένα συλλογικό όνειρο. Μπορεί να αποτελέσουν το συλλογικό όνειρο ενός λαού, ενός έθνους, ακόμη και ένα παγκόσμιο όνειρο.

Όμως δεν έχουν πάντα όλοι τα ίδια όνειρα.

I have a dream

«I have a dream», βροντοφώναζε ο Μάρτιν Λούθηρ Κίνγκ, πριν πέσει νεκρός από τις ρατσιστικές σφαίρες αυτών που δεν συμφωνούσαν με τα όνειρά του.

«Ιmagine» ένα κόσμο χωρίς σύνορα, τραγουδούσε ο Τζόν Λένον, πριν πέσει κι αυτός νεκρός από κάποιον (παρανοϊκό;) που διαφωνούσε μαζί του.

Τα κοινά όνειρα θα μπορούσαν να αποτελούν τον «κοινό μύθο» ενός λαού. Ίσως θα ήταν όμως καλύτερο, αντί για «κοινό μύθο» να μιλάμε για «κυρίαρχο μύθο». Να αναζητήσουμε πως διαμορφώνονται, πως επιβάλλονται και πως γίνονται αποδεκτοί οι κυρίαρχοι μύθοι από τις εκάστοτε πλειοψηφίες.

Ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι κι ας έλθουμε στα δικά μας.

Τη δεκαετία ’40-’50, το μεγαλύτερο τμήμα του Ελληνικού λαού αντιστάθηκε ένοπλα στους ξένους κατακτητές , και τους ντόπιους συνεργάτες τους, με όραμα την ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Ωστόσο, η πραγματικότητα που διαμορφώθηκε μετά τον πόλεμο δεν δικαίωσε τα όνειρά τους. Ο «κυρίαρχος μύθος» ηττήθηκε.

Με την μεταπολίτευση του 1974 και κυρίως την δεκαετία ’80-’90, τα όνειρα όσων μιλούσαν για εθνική ανεξαρτησία και κοινωνική δικαιοσύνη άρχισαν να αναζωπυρώνονται. Τα συνθήματα «Σοσιαλισμός στις 18» (Οκτωβρίου 1981) και «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο», αποτελούσαν τον «κυρίαρχο μύθο» του μεγαλύτερου τμήματος του ελληνικού λαού.

Ακολούθησαν τα χρόνια της προσαρμογής στην πραγματικότητα του λεγόμενου «εκσυγχρονισμού». Τα «σοσιαλιστικά» όνειρα αποσύρθηκαν από το προσκήνιο και ως κυρίαρχος μύθος επιβλήθηκε το σύνθημα «Ισχυρή Ελλάδα». Που σήμαινε, πρώτα απ’ όλα, ισχυρό Χρηματιστήριο από το οποίο υποτίθεται ότι θα μπορούσε να βγει κερδισμένος ο κάθε μικροαποταμιευτής. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: Κάποιοι έκαναν «αρπαχτές» εκατοντάδων εκατομμυρίων και κάποιοι άλλοι έχασαν τις μικροκαταθέσεις τους.

Ακολούθησε η ένταξη στο Ευρώ, όπου ο μύθος περί ισχυρής Ελλάδας φάνηκε να γίνεται «κοινός», (δηλ. όχι απλώς «κυρίαρχος») και στη συνέχεια ακολούθησαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004, όπου η «Μεγάλη Ιδέα», επανήλθε στο προσκήνιο.

«Κεντέρης-Κεντέρης»

Τα χρόνια της Ολυμπιάδας, η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων φαντασιώθηκε ότι είμαστε πολύ σπουδαίοι, αφού μας ανέθεσαν να διοργανώσουμε ένα τόσο σημαντικό παγκόσμιο γεγονός. Δεν θέλησαν να ακούσουν για τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα.

Δεν θέλησαν να παραδεχτούν την ύπαρξη δεκάδων ντοπαρισμένων πρωταθλητών μας, κραυγάζοντας «Κεντέρης-Κεντέρης» κατά την τελετή της έναρξης. Δεν θέλησαν να δουν την μετατροπή της μεγάλης πλειοψηφίας των δημοσιογράφων σε εξαγορασμένα παπαγαλάκια της κάθε Γιάννας. Δεν θέλησαν να δουν την μετατροπή της μεγάλης πλειοψηφίας των ανθρώπων «των γραμμάτων και των τεχνών» σε θλιβερά καθεστωτικά ανδρείκελα. Έτσι φτάσαμε μερικά χρόνια αργότερα να ανακαλύπτουμε έκπληκτοι το έλλειμμα, την διόγκωση του δημόσιου χρέους, την διαπλοκή, την διαφθορά, το ξεπούλημα της δημόσιας γης και της δημόσιας περιουσίας. Έτσι φτάσαμε στο σημείο της κατάρρευσης της αυταπάτης της «Μεγάλης Ιδέας» και της «Ισχυρής Ελλάδας».

Και ξαφνικά, νιώσαμε να μας λείπει το όνειρο. Και τότε ένα μέρος του ελληνικού λαού εναπόθεσε στην Κυβέρνηση NΔ – ΠΑΣΟΚ την ελπίδα να διατηρήσει τα όποια προνόμιά του ή τον φόβο του μήπως και φύγουμε από το ευρώ, ενώ ένα άλλο μέρος του λαού, εναπόθεσε στον ΣΥΡΙΖΑ την ελπίδα για κοινωνική δικαιοσύνη ή έστω να μην κατρακυλήσει παρακάτω .

Φτάσαμε σε μια εποχή χωρίς όνειρα; Δεν θα το έλεγα. Σίγουρα, το «όνειρο» να επανέλθουμε στην προηγηθείσα κατάσταση, πιστεύω πως έχει οριστικά τελειώσει. Όμως το «όνειρο» να ξαναχτίσουμε από την αρχή έναν καινούργιο κόσμο, μου φαίνεται ακόμη εφικτό…

Πάνος Τότσικας