Αποχαιρετισμός στον Μιχάλη Γκανά

«Αν είναι να μιλήσει κάποιος ας πει για την αγάπη»

Σήμερα πήρε τη μεγάλη ανεπίστροφη στράτα της ανυπαρξίας αυτός που υπήρξε ο πιο μεγάλος ποιητής της εποχής μας. Πεθαίνουν όμως οι ποιητές; Όχι, σίγουρα όχι, αφού οι στίχοι τους πυρπολούν τις καρδιές μας και το αχ τους εξακολουθεί να συντροφεύει τους καημούς και τις λαχτάρες μας.

Η απώλεια για τα ελληνικά γράμματα, για τον πολιτισμό και το τραγούδι μας είναι τεράστια, δεν μπορεί να μετρηθεί. Για εμάς τους Ηπειρώτες, είναι ακόμα μεγαλύτερη, είναι σαν να μας αφαίρεσαν με τη βία ένα κομμάτι του μυαλού, της καρδιάς και του σώματός μας, ένα κομμάτι του τόπου μας. Γιατί αυτό ήταν ο ποιητής, ήταν τόπος, ήταν χρόνος, μνήμες, συναισθήματα, βιώματα, απώλειες, άνθρωποι. Ήταν Ήπειρος.

Ο Μιχάλης Γκανάς γεννήθηκε στην Μουργκάνα, στον Τσαμαντά Θεσπρωτίας το 1944. Με πέτρα και χώμα αναστήθηκε, πέτρινοι και οι καιροί που μεγάλωνε. Το 1948 βρέθηκε πολιτικός πρόσφυγας στην Αλβανία και μετά στην Ουγγαρία μαζί με την οικογένειά του. Επέστρεψε στη Ελλάδα το 1954. Το χρονικό αυτής της περιπέτειας καταγράφτηκε στο συγκλονιστικό πεζό του «Μητριά πατρίδα», όπου η πατρίδα από «μητέρα μεγαλόψυχη» κατά τον Σολωμό, έγινε, εξαιτίας των ιστορικών περιπετειών και τραυμάτων, μητριά, για τους παράνομους και τους λυπημένους, όπως μας λέει ο πιο αγαπημένος φίλος του Γκανά, ο  πρόωρα χαμένος ποιητής Χρήστος Μπράβος.

Το 1962 κατεβαίνει στην Αθήνα για να βιοποριστεί και να σπουδάσει νομικά. Βιβλιοπώλης για μια δεκαπενταετία, συνεργάστηκε αργότερα με την κρατική τηλεόραση ως επιμελητής λογοτεχνικών εκπομπών και σεναριογράφος. Από το 1989 κειμενογράφος σε διαφημιστική εταιρεία.

Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες, ενώ στίχοι του έχουν μελοποιηθεί από γνωστούς Έλληνες και ξένους συνθέτες: Μ. Θεοδωράκης, Ν. Μαμαγκάκης, Ν. Ξυδάκης, Δ. Παπαδημητρίου, Ν. Κυπουργός, G. Bregovic, A. Dinkjian κ.ά. Μετέφρασε τις Νεφέλες του Αριστοφάνη για το Θέατρο Τέχνης – Κάρολος Κουν και τους Επτά επί Θήβας του Αισχύλου για το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Πατρών. Το 1994 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το βιβλίο του Παραλογή, το 2009 με το βραβείο Καβάφη και το 2011 τιμήθηκε με το Βραβείο Ποίησης του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου του.

Και τι δεν έγραψε. Ακάθιστος δείπνος, Μαύρα λιθάρια, Γυάλινα Γιάννενα, Παραλογή, Ανθοδέσμη, Τα μικρά, Ο ύπνος του καπνιστή, Μητριά πατρίδα, Γυναικών μικρές και πολύ μικρές ιστορίες, Άψινθος, το Άσμα Ασμάτων σε δική του απόδοση, ξαναγράφει και ξαναλέει την Οδύσσεια του Ομήρου με τον δικό του τρόπο, βάζοντας μέσα στο κείμενο στοιχεία από την πλούσια γλωσσική μας παράδοση. Συνήθιζε να λέει πως….«Την ποίηση πρέπει να τη βρεις, δε θα σε βρει αυτή. Η ποίηση θέλει αφοσίωση, να τρελαίνεσαι με αυτό που διαβάζεις….».

Σήμερα απορφανέψαμε. Ο αγαπημένος μας ποιητής πέταξε σε άλλους κόσμους, σε άλλους μαχαλάδες. Πάει να βρει τον αγαπημένο του βλάμη τον Χρήστο Μπράβο, έχουν εκεί καλή παρέα, τον Μάρκο Μέσκο, τον Γιάννη Δάλλα και σίγουρα τον Τάσο Χαλκιά με το κλαρίνο του και μπόλικο ηπειρώτικο τσίπουρο για τα μεράκια τους.

ΑΘΑΝΑΤΟΣ

Υστερόγραφο: η είδηση του θανάτου του έγινε πέμπτο και έκτο θέμα, αν έγινε, στα δελτία των ειδήσεων. Προτεραιότητα είχε ο θάνατος του μεγαλοεπιχειρηματία.  Δεν είναι ώρα για ποιητές, τώρα κυριαρχεί περισσότερο από ποτέ η δύναμη του χρήματος, του κέρδους και της εκμετάλλευσης. Γιατί: «αυτοί παιδί μου δεν, δεν σου χαρίζουνε ούτε τη νύστα τους…»   Φτωχή, φτωχότατη Ελλάδα του 21ου αιώνα.

Μια τέτοια νύχτα πριν από χρόνια

Κάποιος περπάτησε μόνος

Δεν ξέρω πόσα λασπωμένα χιλιόμετρα

Κάποιος περπάτησε μόνος

Τζένη Σιούτη

Συνταξιούχος Εκπαιδευτικός