1964-2024: Εξήντα χρόνια από τις πρώτες δημοτικές εκλογές στον Δήμο Ηλιούπολης

Οι ελληνικές αυτοδιοικητικές εκλογές του 1964 διεξήχθησαν σε όλη την Ελλάδα την Κυριακή, 5 Ιουλίου. Ήταν οι τελευταίες δημοτικές εκλογές πριν από την επιβολή του χουντικού καθεστώτος της 21ης Απριλίου 1967 και οι πρώτες της Ηλιούπολης ως Δήμος.

Οι επόμενες ελεύθερες δημοτικές εκλογές πραγματοποιήθηκαν έπειτα από συνολικά 11 έτη, το 1975.

Τα ταραγμένα πολιτικά χρόνια της δεκαετίας του ’60 ο Παύλος Πεντάρης, ενταγμένος στην Ένωση Κέντρου, εκλέχτηκε Δήμαρχος Ηλιούπολης.

Εκλογές σταθμός για την Ηλιούπολη

Οι εκλογές της 15ης Ιουλίου αποτελούν σταθμό για την πόλη όχι μόνο γιατί εκλέγει για πρώτη φορά δήμαρχο αντί για κοινοτάρχη αλλά και επειδή η συμμαχία των δυνάμεων του Κέντρου και της Αριστεράς επιτυγχάνει για πρώτη φορά ιστορική νίκη. Ο προσκείμενος στην Ένωσις Κέντρου, δικηγόρος Παύλος Πεντάρης λαμβάνει με την υποστήριξη της αριστερής ΕΔΑ το 52,44% των ψήφων από την πρώτη Κυριακή.

Ο μοναδικός υποψήφιος της δεξιάς Κωνσταντίνος Ζωγράφος έλαβε 35,29% ενώ οι υποψήφιοι που προέρχονται από το κέντρο λαμβάνουν αντίστοιχα 9,03% Σωτήρης Αδάμος, εκδότης εφημερίδας «Ηλιούπολις» και 3,02% Ιωάννης Μελίσσας.

Η θητεία του κοινοτάρχη Κωσταντίνου Ζωγράφου είχε άδοξο τέλος. Καταδικάστηκε το 1963 για υπεξαίρεση σε βάρος της Κοινότητας και τέθηκε σε αργία πριν καν προλάβει να παραδώσει τη διοίκηση στον νεοεκλεγέντα δήμαρχο Παύλο Πεντάρη στις 16 Αυγούστου 1964. Το καθήκον αυτό, ανέλαβε ο αντικαταστάτης του στην προεδρία, αντιπρόεδρος Μιχαήλ Κοτσόβελος (βλ. εφημερίδα «Ηλιούπολις» 05.08.1964).

Η θητεία του Παύλου Πεντάρη δεν ολοκληρώθηκε καθώς το 1967 η δικτατορία των Συνταγματαρχών κατήργησε τα εκλεγμένα Δημοτικά Συμβούλια και διόρισε Δημάρχους, δικούς της ανθρώπους, ιδεολογικά προσκείμενους στο χουντικό καθεστώς.

Το καθεστώς της 21ης Απριλίου 1967 θα έθετε απότομα τέλος στη δημαρχία Πεντάρη αντικαθιστώντας τον με τους διαδοχικούς διορισμένους δημάρχους Ιωάννη Πλακομιχελάκη (βλ. εφημερίδα «Φως της Ηλιουπόλεως» 23.07.1967), Γεώργιο Σβαρνιά και Κωνσταντίνο Δελλαπόρτα (διετέλεσε Δήμαρχος Ηλιούπολης τα πέντε τελευταία χρόνια της χούντας).

Το μαύρο μπλοκ των συνταγματαρχών

«Ήταν η ώρα 4 τη νύχτα, όταν με ειδοποίησαν ότι έγινε πραξικόπημα. Ύστερα ειδοποίησα τον Θανάση τον Λώλα (τότε αντιδήμαρχο) και αυτός το Δημοτικό Συμβούλιο. Το πρωί, γύρω στις 9, μαζευτήκαμε στο δημαρχείο (το παλιό όπου αργότερα έγινε ταχυδρομείο), με απόντες τους δεξιούς δημοτικούς συμβούλους και τον πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου (Δημήτρη Κιντή).

Πρόθεσή μας ήταν να συνταχθεί το πρώτο σ’ όλη τη χώρα ψήφισμα-καταδίκη για τη δικτατορία».

Με αυτά τα λόγια περιγράφει τις πρώτες ώρες του πραξικοπήματος ο τότε δήμαρχος Ηλιούπολης, εκλεγμένος με τις ψήφους του Κέντρου και της Αριστεράς, Παύλος Πεντάρης.

«Το ψήφισμα δεν μπορούσε ψηφιστεί ελλείψει απαρτίας. Οι δημοτικοί σύμβουλοι παρέμειναν στο δημαρχείο μέχρι τις 12 το μεσημέρι. Στις 2 περίπου το μεσημέρι ένας ανθυπασπιστής της χωροφυλακής και τέσσερις χωροφύλακες περικυκλώνουν το σπίτι του αντιδήμαρχου Λώλα και τον συλλαμβάνουν. Την ίδια μέρα, συλλαμβάνονται ο δημοτικός σύμβουλος της πλειοψηφίας Ντίνος Οικονομόπουλος, ο εκδότης της τοπικής εφημερίδας «Αλήθεια» Γιάννης Φωτόπουλος και άλλοι πολίτες» διαβάζουμε στις μεταπολιτευτικές τοπικές εφημερίδες «Αλήθεια» και «Ηλιογράφος» καθώς και στο βιβλίο «Κοινωνικοί Αγώνες στην Ηλιούπολη, 2013», του Πάνου Τότσικα.

Σε μια προσπάθεια να πλήξει τον δημοκρατικά εκλεγμένο δήμαρχο η χούντα τον κατηγόρησε ότι οι αγωγοί υδρεύσεως που έφτιαξε ο Δήμος ήταν πιο ρηχοί απ΄ όσο είχαν χρεωθεί. Εν τέλει, αθωώθηκε με βούλευμα του 1970.

Από τον Πλακομιχελάκη στον Δελλαπόρτα

Τον Μάιο του 1967, το καθεστώς της 21ης Απριλίου, διορίζει Δήμαρχο Ηλιούπολης τον δημοτικό σύμβουλο Ιωάννη Πλακομιχελάκη ο οποίος παραμένει σε αυτή τη θέση μέχρι την 12η Δεκεμβρίου, όπως αναφέρει η Δέσποινα Σεβαστοπούλου-Βογιατζή στο βιβλίο «ΠΙ-ΡΑ: Ιστορία της Ηλιουπόλεως, 1971». Μέλη του νέου Δημοτικού Συμβουλίου ορίζεται μια μειοψηφία αιρετών δημοτικών συμβούλων του 1964.

Στις 13 Δεκεμβρίου 1967, η χούντα επιβάλλει τον εν αποστρατεία ταξίαρχο Γεώργιο Σβαρνιά, ο οποίος ήταν κάτοικος Παπάγου αλλά δήλωνε παλιός Ηλιουπολίτης. Στο νέο διορισμένο Δημοτικό Συμβούλιο συμμετέχουν οι εκλεγμένοι το 1964, Μιχαήλ Σπανός (πρόεδρος), Ιωάννα (Τζένη) Παππά (γραμματέας) ενώ οι υπόλοιποι, Άγγελος Λουκίδης (αντιπρόεδρος), Νικόλαος Γερακίνης, Διονύσιος Καλαματιανός, Δημήτριος Λεμπέσης, Παναγιώτης Μπελιγιάννης , Περικλής Ρότσος και Νικόλαος Κατσίβασιλης, είναι νέοι σύμβουλοι.

Επί δημαρχίας Γεώργιου Σβαρνιά, η πλατεία Ανεξαρτησίας μετονομάζεται σε πλατεία 21ης Απριλίου. Η πλατεία θα έπαιρνε την παλιά της ονομασία με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου (24.10.1974) μετά την πτώση της χούντας.

Η αντικατάσταση του Σβαρνιά από τον 37χρονο Κωνσταντίνο Δελλαπόρτα, εκλεγμένο δημοτικό σύμβουλο το 1964 και εργολάβο οικοδομών έγινε τον Οκτώβριο του 1969.

Επιστροφή Πεντάρη με την «Δημοκρατική Αντιχουντική Συνεργασία»

Ο Παύλος Πεντάρης επέστρεψε το 1975, ενταγμένος ήδη στο ΠΑΣΟΚ, συγκροτώντας εκλογικό συνδυασμό στα πλαίσια της «Δημοκρατικής Αντιχουντικής Συνεργασίας» και εκλέχτηκε εκ νέου Δήμαρχος -από την πρώτη Κυριακή- με 52,24%.

Ενδεικτική της επιρροής της ΕΔΑ στη νέα διοίκηση, είναι η εκλογή του Δημήτρη Κιντή, του μετέπειτα κομμουνιστή δημάρχου, στην προεδρία του Δημοτικού Συμβουλίου. Ως δήμαρχος ο Παύλος Πεντάρης δίνει προτεραιότητα στην ανάπτυξη του δικτύου ύδρευσης στην Ηλιούπολη (βλ. βιβλίο «Κοινωνικοί Αγώνες στην Ηλιούπολη» 2013, του Πάνου Τότσικα,).